Wielcy szpiedzy: Violette Szabo
Violette Szabo uważana jest za jedną z najodważniejszych kobiet w historii Wielkiej Brytanii. Zwerbowana przez Special Operations Executive podczas II Wojny Światowej jako zakonspirowany szpieg Violette została zrzucona na spadochronie do Francji, schwytana, torturowana i stracona przez Niemców w wieku dwudziestu trzech lat. Jej dokonania i bohaterstwo sprawiły, że zajmuje ona nieustająco pierwsze miejsce na liście dziesięciu najbardziej bohaterskich kobiet w historii Anglii.
Początek wojny
Violette Reine Elizabeth Bushell urodziła się w Levallois Paris 26 czerwca 1921 roku. Jej ojciec był Anglikiem, a matka Francuzką. Oprócz niej mieli oni czterech synów.
Najwcześniejszą część dzieciństwa Violette spędziła w Pikardii, a potem osiedliła się w Londynie. Mówiła płynnie po angielsku i francusku. Zanim została szpiegiem SOE, na początku wojny pracowała w domu towarowym Le Bon Marche w Brixton, gdzie sprzedawała perfumy.
W 1940 Violette roku została poproszona przez matkę, aby zaprosiła do ich rodziny jakiegoś francuskiego żołnierza, który chciałby spędzić z nimi Dzień Bastylii. W taki oto sposób poznała ona Etienne Szabo, swojego przyszłego męża - oficera francuskiej Legii Cudzoziemskiej, który służył w siłach Wolnej Francji de Gaulle'a. Pobrali się 21 sierpnia, a rok później Violette wstąpiła do Pomocniczej Służby Terytorialnej (ATS) i wkrótce urodziła córkę Tanię. W międzyczasie Etienne wrócił do służby w Afryce, gdzie zginął w drugiej bitwie pod El Alamein w październiku 1942 r., nigdy nie zobaczywszy swojej córki.
Punkt zwrotny
Zdeterminowana, aby pomścić śmierć męża, Violette Szabo zapragnęła bardziej aktywnie zaangażować się w pokonanie nazistowskich Niemiec. W czerwcu 1943 została zauważona przez Selwyna Jepsona — oficera rekrutującego do wydziału brytyjskich tajnych służb — Special Operations Executive — jednostki stworzonej przez Churchilla w celu wysyłania szpiegów za linie wroga. Przyjęła ofertę bez wahania, a w następnym miesiącu została wysłana do nowej Komisji Oceny Studentów SOE w Winterfold House w Surrey.
Violette, choć odznaczała się niskim wzrostem, była wysportowana i zaskakująco silna. Po intensywnym szkoleniu SOE stała się znakomitą snajperką opisywaną jako uparta i „fizycznie twarda, i samowolna dziewczyna”.
Szkolenie SOE
Violette była niezwykle przydatna dla SOE, ponieważ potrafiła biegle mówić zarówno po francusku, jak i po angielsku. Mogąc bez trudu udawać mieszkankę Francji, była doskonałym materiałem na szpiega. Wkrótce wzięła udział w forsownym szkoleniu paramilitarnym w Szkocji oraz w Hampshire gdzie uczyła się ucieczek i uników, rozpoznawania mundurów, łączności i kryptografii. Przeszła też szkolenie dla szpiegów z zakresu broni, nawigacji, rozpoznawania mundurów i skoków spadochronowych.
Czytaj także: Wielcy szpiedzy: Klementyna Mańkowska
Pierwsza misja szpiegowska
Podczas swojej drugiej próby spadochronowej Violette poznała Philippe'a Liewera a SOE zdecydowało, że odtąd będzie pracować jako jego kurier.
5 kwietnia 1944 Violette i Liewer zostali zrzuceni na spadochronach w okupowanej przez Niemców Francji, niedaleko Cherbourga. Violette udawała sekretarkę handlową o nazwisku Corinne Reine Leroy i zadaniem jej była ocena szkód wyrządzonych przez niemieckie aresztowania. Podczas swojej misji, jako zakonspirowany szpieg, dowiedziała się, że ponad stu francuskich pracowników ruchu oporu zostało schwytanych przez gestapo, a jej raporty na temat fabryk produkujących wojenne materiały dla Niemców były niezwykle pomocne przy ustalaniu alianckich celów bombardowania.
Ostatnia misja
Violette zgłosiła się na ochotnika i wraz z trzema kolegami 8 czerwca 1944 roku została zrzucona na spadochronie do Limoges. W dwa dni później została wysłana na spotkanie z Jacquesem Poirierem, nie dyskretnie rowerem, ale citroenem prowadzonym przez Jacquesa Dufoura. Pomimo iż Niemcy zabronili Francuzom korzystania z samochodów nalegał on nierozsądnie, aby jechać autem, na co Violette niechętnie przystała.
Podczas podróży natknęli się na blokadę drogową przed Salon-la-Tour. Towarzysz Violette zatrzymał samochód około 50 metrów od żołnierzy, wyskoczył i zaczął strzelać z karabinu maszynowego. Szabo, została z nim, strzelając i zabijając kilku Niemców. Ukryli się w wysokiej pszenicy, jednak ranna Violette nie była w stanie iść dalej, ale nalegała, by Dufour uciekał. Podczas gdy ona strzelając, przez pół godziny próbowała powstrzymać Niemców, on znalazł schronienie pod stogiem siana. Kiedy skończyła się jej amunicja, została schwytana, przewieziona do więzienia w Limoges i przekazana niemieckiej tajnej policji, która torturowała ją i wykorzystywała seksualnie. Odmówiła jednak współpracy i została przeniesiona do Paryża. Obawiając się, że alianci mogą zorganizować misję ratunkową, Niemcy przenosili ją do różnych więzień, aż w końcu wraz z Denise Bloch i Lilian Rolfe trafiła do Ravensbruck.
Po klęsce Niemiec, SS systematycznie likwidowało szpiegów SOE, aby nie doszło do ich uwolnienia. Mniej więcej pod koniec stycznia Violette, Denise i Lilian zostały zabrane na plac krematorium, gdzie esesman strzelił każdej z nich w kark. Ich ciała zostały poddane kremacji.
Ordery zasługi
Violette była drugą kobietą odznaczoną Krzyżem Jerzego, przyznanym jej pośmiertnie. Inne wyróżnienia, które otrzymała to: Croix de Guerre avec etoile de bronze, i Médaille de la Résistance.
Czytaj także: Pojęcie i rodzaje inwigilacji