Jak udowodnić stalking?
Stalking polega na uporczywym nękaniu i prześladowania drugiej osoby bezpośrednio nakierowanym na ofiarę lub związanym z mieniem, popełnionym przy pomocy osób trzecich, lub w postaci cyberprzemocy.
Czym jest stalking?
Słowo stalking pochodzi z języka angielskiego i oznacza „skradanie się”. Jednak od ponad 30 lat znaczenie tego słowa ewoluowało. Obecnie mówiąc o stalkingu mamy na myśli zachowania jednej osoby wobec drugiej o charakterze nękania. Stalking to forma przemocy emocjonalnej, która polega na uporczywym nękaniu, wywołującym u prześladowanego obawy o własne bezpieczeństwo. Podejmowane przez stalkera działania, wpływają niekorzystnie na samopoczucie ofiary.
Zachowania stalkera bez szerszego kontekstu, mogą być postrzegane, jako neutralne czy nieszkodliwe, dopiero głębsza analiza pozwala na rozpoznanie prawdziwych intencji.
Badania socjologiczne wykazują, że zjawisko to jest dość powszechne i według nich niemal 10 procent społeczeństwa jest lub było już ofiarą stalkingu.
Rodzaje stalkingu
Zapewne osoby, które nie miały z takimi zachowaniami do czynienia, nie wyobrażają sobie, co to jest stalking. Do zachowań określanych jego mianem należą:
- Działania bezpośrednio nakierowane na ofiarę, takie jak:
Natrętne składanie propozycji, śledzenie, obserwowanie, podglądanie, rozpowszechnianie plotek i oszczerstw, robienie niechcianych zdjęć i upublicznianie wizerunku ofiary, wysyłanie listów z fałszywymi informacjami czy wymuszenia kontaktu ze stalkerem. Jako stalking interpretowane może być również zaczepianie w miejscach publicznych czy szantaż, groźby karalne, akty przemocy fizycznej, wykrzykiwanie w miejscach publicznych obelg oraz niechciane dotykanie.
- Działania związane z mieniem ofiary.
Przykłady stalkingu to także niszczenie mienia należącego do ofiary: wdzieranie się do mieszkania celem zabrania przedmiotów bądź zastraszania ofiary, krzywdzenie jej zwierząt oraz wysyłanie niechcianych prezentów czy listów.
- Działania przy wykorzystaniu osób trzecich.
Napadnięcie na członka rodziny lub przyjaciół, włamanie do ich domu lub grożenie im, a także obsesyjne dążenie do nawiązania kontaktu za pośrednictwem wspólnych znajomych i rodziny.
- Działania przy wykorzystaniu nowoczesnych technologii.
Do ostatniej kategorii należy cyberstalking, czyli stalking w Internecie. Można tu wymienić: wysyłanie pocztą elektroniczną e-maili czy SMS-ów groźby karalne, głuche, obsceniczne telefony, zamieszczanie zdjęć i komentarzy w Internecie, Robienie ofierze zdjęć bez jej zgody, nawoływanie do znieważania jej na portalach społecznościowych, podszywanie się pod swoją ofiarę, wykorzystywanie jej wizerunku lub innych danych osobowych.
Jako stalking interpretowane jest również wykorzystywanie GPS-u czy ukrytych kamer do namierzania, niszczenie danych lub zmienianie ich treści, poprzez nieuprawniony dostęp, próby włamania, hacking oraz zakładanie podsłuchu telefonicznego.
Jak udowodnić stalking?
Osoba nękająca ingeruje bezprawnie w życie ofiary i zabiera jej wolność osobistą. Jeśli zachowania stalkera wywołują poczucie zagrożenia, należy je zgłosić na policję. Ofiara powinna również dokumentować wszystkie dowody: listy, SMS-y, e-maile, nagrania, zdjęcia.
Definicja „nękania” nie jest ostra, jednak przestępstwo nękania można udowodnić za pomocą wielu środków. Przede wszystkim istotne są zeznania pokrzywdzonego oraz świadków. Jako dowód oprócz wydruków wiadomości SMS-ów, e-maili, czy nagrań z monitoringu można też przestawić printscreeny z Facebook’a, Instagrama czy innych portali. Nękanie można też udowodnić za pomocą zdjęć, listów, dokumentów od lekarza czy zaświadczeń o podjętym leczeniu psychologicznym, dlatego ważne jest, aby gromadzić również dokumentację medyczną związaną ze stanem psychicznym pokrzywdzonego.
Stalking a prawo
Kodeks karny definiuje przestępstwo stalkingu i wskazuje grożące za nie kary. Jego sprawca może również ponieść odpowiedzialność cywilną za naruszenia dóbr osobistych ofiary, ponieważ zgodnie z art. 23 Kodeksu cywilnego, dobra osobiste człowieka, takie jak zdrowie, wolność, cześć, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, pozostają również chronione przez prawo cywilne.
Na mocy artykułu 24 §1 Kodeksu cywilnego można uzyskać zobowiązanie stalkera do przeprosin czy zapłaty zadośćuczynienia, jeśli pokrzywdzony złoży pozew, w sądzie cywilnym, w którym dochodzić będzie od sprawcy zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych spowodowanych nękaniem.
Kary za prześladowanie
Zgodnie z artykułem 190a Kodeksu karnego w polskim prawie stalking jest uznany za przestępstwo i podlega karze. Rozróżnia się dwie formy tego czynu: uporczywe nękanie oraz podszywanie się pod inną osobę bądź wykorzystywanie jej wizerunku. Dla osoby dopuszczającej się obydwu postaci stalkingu kara może również oznaczać pozbawienie wolności do lat 3.
Ponieważ podstawowym celem zachowań stalkera jest wywołanie w ofierze uczucia lęku, odczuwane ciągłe napięcie oraz stres i poczucie zagrożenia, mogą wpłynąć na ofiarę bardzo negatywnie. Jeżeli działanie sprawcy doprowadzi pokrzywdzonego do próby samobójczej, sąd może wymierzyć sprawcy karę pozbawienia wolności od roku do 10 lat.